Có bao giờ bạn tự nhìn xuống vòng bụng của mình và cảm thấy hơi lo lắng? Trong cuộc sống bận rộn với những bữa cơm gia đình ấm cúng, đậm đà hương vị gia đình, chúng ta thường ít khi để ý đến những dấu hiệu sức khỏe thầm lặng. Hôm nay, dựa trên một nghiên cứu rất thiết thực được thực hiện ngay tại huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về mối liên hệ giữa số đo vòng bụng và sức khỏe của chính mình. Nghiên cứu “Giá trị của vòng bụng và tỷ vòng bụng/vòng mông trong tiên đoán hội chứng chuyển hóa“[1] do nhóm tác giả Nguyễn Thị Hường, Đoàn Phước Thuộc, Lê Văn Chị từ Trường Đại học Y Dược Huế thực hiện, chính là một cẩm nang quý giá giúp chúng ta tự đánh giá nguy cơ sức khỏe một cách đơn giản và dễ dàng nhất.
Hội chứng chuyển hóa – Kẻ thù thầm lặng của sức khỏe
Hội chứng chuyển hóa không phải là tên một căn bệnh cụ thể, mà là một nhóm các vấn đề sức khỏe cùng xuất hiện. Bạn có thể hình dung nó như một “tổ hợp rủi ro” bao gồm: béo bụng, huyết áp cao, đường trong máu cao, mỡ máu xấu tăng và mỡ máu tốt giảm. Khi một người có cùng lúc từ ba vấn đề trở lên, họ đã mắc phải hội chứng này. Hội chứng chuyển hóa làm tăng rất cao nguy cơ dẫn đến các bệnh nguy hiểm như tiểu đường, các bệnh về tim mạch và đột quỵ.
Theo một nghiên cứu về tỷ lệ mắc hội chứng chuyển hóa ở đối tượng trong lứa tuổi lao động, cho thấy 28,9% trên người trưởng thành tại Hà Nội theo tác giả Nguyễn Quốc Việt và tác giả Nguyễn Viết Quỳnh Thư là 22% trên nhân viên ngành y tế Thành phố Hồ Chinh Minh. “Tỉ lệ hiện mắc hội chứng chuyển hóa và các yếu tố liên quan của nhân viên Bệnh viên Từ Dũ”[2] Tạp chí phụ sản -13(02 Phụ Sản), 79-84, 2015. Có thể cho thấy rằng tỷ lệ người mắc hội chứng này tại Việt Nam nói chung và vùng nông thôn miền Trung chúng ta nói riêng đang ngày càng tăng lên.
Vòng bụng – Chỉ số đơn giản nhưng có ý nghĩa lớn
Trong tất cả các yếu tố kể trên, các chuyên gia y tế nhấn mạnh rằng béo bụng, hay còn gọi là béo phì trung tâm, là yếu tố then chốt nhất. Lượng mỡ thừa tích tụ ở bụng không chỉ ảnh hưởng đến vóc dáng; chúng hoạt động như một nhà máy sản sinh ra các chất có hại, làm mất cân bằng cơ thể và dẫn đến hàng loạt các rối loạn khác. Vậy làm thế nào để biết mình có béo bụng hay không? Câu trả lời vô cùng đơn giản: hãy đo vòng bụng và tính tỷ số giữa vòng bụng và vòng mông. Đây là những phương pháp dễ thực hiện, không tốn kém nhưng lại cho chúng ta một dự báo rất chính xác về nguy cơ sức khỏe.
Nghiên cứu tại Quảng Điền chỉ ra những con số đáng chú ý
Sau khi khảo sát trên 386 người dân tại huyện Quảng Điền (Huế), nhóm tác giả đã tìm ra những ngưỡng “báo động đỏ” cụ thể để làm cơ sở cho bản thân và gia đình của bạn. Những con số này được xác định dựa trên các phân tích khoa học chặt chẽ, đảm bảo độ tin cậy cao.
Đối với nam giới, khi số đo vòng bụng đạt từ 87 cm trở lên, hoặc tỷ số vòng bụng trên vòng mông đạt từ 0.9 trở lên, thì nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa là rất cao. Các chỉ số này có độ chính xác lên đến hơn 85% trong việc dự báo.
Đối với nữ giới, ngưỡng cảnh báo thấp hơn một chút. Khi vòng bụng của chị em đạt từ 76 cm trở lên, hoặc tỷ số vòng bụng trên vòng mông đạt từ 0.86 trở lên, thì cần đặc biệt lưu ý kiểm tra sức khỏe. Khả năng dự báo chính xác của các chỉ số này cho nữ giới cũng rất cao, lên tới hơn 80%.
Để đo chính xác, bạn hãy đứng thẳng, đo vòng bụng ở điểm giữa của khoảng cách từ mép dưới xương sườn đến mép trên xương chậu khi thở ra bình thường. Vòng mông được đo ở điểm phình to nhất. Tỷ số WHR [3] được tính bằng cách lấy số đo vòng bụng chia cho số đo vòng mông. Công thức tính được cụ thể hóa sẽ như sau:
WBR = Chu vi vòng eo/Chi vi vòng mông
WHR giúp phân biệt hai dạng tích mỡ chính, cảnh báo mức độ nguy hiểm:
- Béo phì dạng “Quả Táo” (Nguy hiểm): Mỡ tập trung chủ yếu ở vùng bụng và eo (WHR cao). Dạng này thường gặp ở nam giới và có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch, tiểu đường, huyết áp cao do mỡ nội tạng nhiều.
- Béo phì dạng “Quả Lê” (Ít nguy hiểm hơn): Mỡ tập trung chủ yếu ở vùng hông, mông và đùi (WHR thấp). Dạng này thường gặp ở nữ giới.
Tại sao những con số này lại quan trọng?
Bạn có thể nhận thấy các ngưỡng cảnh báo cho người dân Quảng Điền (Huế) thấp hơn so với khuyến cáo chung cho người châu Á. Điều này cho thấy cơ địa và đặc điểm sức khỏe của người dân Việt Nam có thể nhạy cảm hơn với các nguy cơ liên quan đến mỡ bụng. Vì vậy, việc sử dụng các ngưỡng “đặc thù” này sẽ giúp chúng ta có sự cảnh giác sớm và chính xác hơn, từ đó thay đổi nhận thức và có những hành động kịp thời để bảo vệ sức khỏe.
Hãy hành động ngay hôm nay
Kiến thức sẽ trở rất hữu ích khi được áp dụng vào nhận thức sức khỏe từ đời sống hằng ngày. Để kiểm tra sức khỏe bạn chỉ cần thực hiện một vài bước đơn giản như sau.
Trước hết, hãy tìm một chiếc thước dây và tự đo vòng bụng, vòng mông của mình theo hướng dẫn. Sau đó, so sánh kết quả với các ngưỡng đã được nêu ở trên.
Nếu chỉ số của bạn nằm trong vùng an toàn, đó là một tín hiệu đáng mừng đối với sức khỏe của bạn. Nhưng hãy duy trì lối sống lành mạnh để giữ gìn sức khỏe. Nếu chỉ số của bạn vượt qua ngưỡng cảnh báo, đừng quá lo lắng, nhưng cũng đừng chủ quan. Hãy xem đây như một hồi chuông nhắc nhở bạn cần quan tâm hơn đến sức khỏe của mình.
Bước quan trọng tiếp theo là hãy sắp xếp thời gian đến các bệnh viện hoặc phòng khám nội tiết để được kiểm tra toàn diện. Bác sĩ sẽ giúp bạn đo huyết áp, làm các xét nghiệm đường huyết và mỡ máu để có kết luận chính xác nhất.
Cho dù kết quả thế nào, việc xây dựng và hình thành một lối sống lành mạnh luôn là nền tảng vững chắc nhất để phòng ngừa bệnh tật. Bạn hãy cố gắng ăn uống điều độ, tăng cường rau xanh và trái cây, hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, tinh bột tinh chế, đường và muối. Hãy duy trì thói quen vận động thể chất ít nhất 30 phút mỗi ngày bằng những bài tập phù hợp như đi bộ nhanh, chạy bộ hoặc đạp xe. Và cuối cùng, hãy cố gắng duy trì một cân nặng hợp lý.
Bản thân mình khi giai đoạn năm 2022-2023 cũng gặp nhiều vấn đề sức khỏe. Chính điều này là động lực cho mình thực hiện giảm cân. Điều đầu tiên mình tự đo kích thức cơ thể của bản thân mình theo hướng dẫn gồm cân nặng vòng bụng, vòng mông và các chỉ số xét nghiệm máu khác. Từ việc hiểu được bản thân và những nguy cơ sức khỏe hiện hữu mình đã bước trên con đường tự giảm cân, tự thay đổi bản thân của mình. Giờ đây mình mong muốn chia sẻ lại động lực điều đó qua những bài viết liên quan đến sức khỏe mà bạn nhận được mỗi ngày.
Lời kết
Nghiên cứu của các bác sĩ tại Đại học Y Huế đã mang đến cho chúng ta một công cụ đơn giản mà hữu ích. Chỉ với một chiếc thước dây, chúng ta có thể phần nào tự đánh giá được nguy cơ sức khỏe của bản thân. Hy vọng rằng thông tin này sẽ giúp ích cho bạn và gia đình. Hãy chia sẻ điều này đến người thân và bạn bè, để cùng nhau nâng cao ý thức chăm sóc sức khỏe, bắt đầu từ việc quản lý số đo vòng bụng.
